بیماری‌های چشمی میتوانند زندگی و فعالیت‌های روزمره را مختل کنند و به‌همین‌جهت هم باید از بروز آن‌ها پیشگیری کرد و در صورت مبتلاشدن به آن‌ها به‌دنبال درمانشان رفت. آب مروارید یکی از رایج‌ترین بیماری‌های چشمی است که به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود و میتواند دید بیمار را تا حد زیادی از بین ببرد. خوشبختانه امروزه با روش‌های درمانی مختلف، می‌توان از شر آن خلاص شد و همچنین با روش‌های مختلفی می‌توان ریسک ابتلا به آن را کاهش داد. در ادامه با ما همراه شوید تا مهم‌ترین اطلاعاتی را که باید راجع به این بیماری بدانید برایتان شرح دهیم.
آب مروارید چیست؟
یکی از شایع‌ترین بیماری‌های چشم، کاتاراکت یا همان آب مروارید است. ساختار چشم به‌گونه‌ای است که عدسی چشم که قسمت محدب آن محسوب می‌شود، کاملاً شفاف است و به‌همراه قرنیه باعث شکستن پرتوهای نور می‌شود و آن‌ها را درست روی شبکیه متمرکز می‌کند. زمانی که عدسی شفاف چشم، تیره‌وتار می‌شود، می‌گویند چشم مبتلا به بیماری کاتاراکت شده است. بهتدریج و در نتیجۀ تیره‌وتارشدن عدسی، بینایی چشم نیز کاهش پیدا می‌کند. فردی که به این بیماری مبتلا شده است، گویی که از پشت یک شیشۀ یخ‌زده به همه چیز نگاه می‌کند. این بیماری میتواند یک یا هر دو چشم را درگیر کند. در بیشتر موارد این بیماری کاملاً آهسته پیشرفت می‌کند و روند بیماری به‌شکلی نیست که دید بیمار از همان ابتدا کاملاً مختل شود. اگرچه استفاده از عینک و یا قرارگرفتن در معرض نور زیاد میتواند به دید بهتر کمک کند؛ اما با پیشرفت بیماری فعالیت‌های روزمره کاملاً مختل می‌شوند؛ تا جایی که تنها راه موجود برای بهبود جراحی خواهد بود.
انواع آب مروارید
بیماری کاتاراکت انواع مختلفی دارد و فرد ممکن است با توجه به علل ایجادکننده این بیماری به یکی از انواع آن مبتلا شود. شایع‌ترین انواع کاتاراکت عبارت‌اند از:
کاتاراکت اسکلروتیک هسته‌ای یا nuclear sclerosis
این نوع از بیماری اثر خود را درست بر مرکز عدسی چشم می‌گذارد و به‌طورکلی باعث کاهش و یا تاری دید نزدیک انسان می‌شود. هرچند برخی از افراد مبتلا به این نوع بیماری ممکن است دید نزدیک بهتری داشته باشند؛ ولی درعین‌حال عدسی چشمشان زردرنگ یا قهوه‌ای‌رنگ شود.
کاتاراکت قشری یا کورتکس یا Cortical Cataract
این نوع از بیماری برخلاف نوع هسته‌ای آن، بر روی لبه‌های عدسی چشم تأثیر خودش را می‌گذارد و باعث می‌شود اطراف عدسی به شکل لکۀ سفید و کروی دیده شوند. گاهی اوقات نیز رگه‌هایی در لبه بیرونی عدسی به وجود می‌آید که بهتدریج به سمت مرکز عدسی حرکت می‌کنند. کاتاراکت قشری باعث جلوگیری از عبور نور از مرکز عدسی می‌شود و در نهایت بینایی فرد را با مشکل مواجه می‌کند.
کاتاراکت ساب کپسول خلفی
در این نوع از کاتاراکت قسمت پشتی عدسی درگیر می‌شود. متأسفانه پیشرفت این نوع بیماری سرعت بسیار بالایی دارد. افرادی که مبتلا به آب مروارید ساب کپسول خلفی می‌شوند نمی‌توانند به‌راحتی مطالعه کنند و دیدشان در نور زیاد با مشکل مواجه می‌شود.
کاتاراکت مادرزادی یا Congenital Cataracts
متأسفانه برخی از کودکان با بیماری کاتاراکت به‌شکل مادرزادی به دنیا می‌آیند و یا در سنین پایین به آن مبتلا می‌شوند. منشأ این نوع بیماری میتواند کاملاً ژنتیکی باشد یا به‌دلیل بروز عفونت در داخل رحم مادر یا آسیب و ضربه ایجاد شود. علاوه‌بر‌این بیماری‌هایی مثل نوروفیبروماتوز نوع ۲، گالاکتوزمی، دیستروفی میوتونی یا سرخچه هم میتوانند عامل به‌وجودآمدن این بیماری باشند. جالب است بدانید کاتاراکت مادرزادی در همۀ موارد بر روی بینایی کودک یا نوزاد اثر نمی‌گذارد و می‌توان پس از تشخیص درست در چند مرحله، آن را درمان کرد.
کاتاراکت ضربه‌ای یا Traumatic Cataract
کاتاراکت ضربه‌ای همان‌طور که از نامش پیدا است، عموماً به‌دلیل ضربه یا جراحت‌های وارد شده از تصادفات، مصدومیت ورزشی، درگیری‌های فیزیکی و… به وجود می‌آید. ضربات واردشده در حقیقت میتوانند موجب کدرشدن یا تغییر رنگ عدسی شوند و در نهایت فرد را دچار کم‌بینایی کنند.
کاتاراکت ثانویه یا Secondary Cataract
کاتاراکت ثانویه زمانی خود را نشان می‌دهد که عامل اصلی ایجاد آب مروارید در فرد، دیابت یا انواع بیماری‌های دیگر باشد.
کاتاراکت زونولار یا Zonular Cataract
یکی از انواع این بیماری نوع زونولار نام دارد که متاسفانه هر دو چشم بیماری را درگیر می‌کند و رنگ عدسی‌ها دچار تغییر می‌شود. این نوع از بیماری معمولاً به‌طور ژنتیکی یا وراثتی انتقال پیدا می‌کند و نوزادانی که در خانواده‌شان سابقۀ ابتلا به این بیماری را دارند، درگیر زونولار می‌شوند. در مرحلۀ اول از این نوع بیماری، بخش‌هایی از عدسی چشم، کدر می‌شود و بهتدریج با گذشت زمان، رنگ تمام قسمت مرکزی عدسی چشم به‌شکل سفید یا کدر در می‌آید.
آب مروارید دانه برفی یا Diabetic Snowflake
همان‌طور که از نام این نوع بیماری پیدا است، لکه‌هایی طوسی یا سفیدرنگ شبیه به دانه‌های برف در زیر کپسول عدسی چشم به وجود می‌آیند. دلیل عمدۀ به‌وجودآمدن این شکل از بیماری نیز دیابت است که بهتدریج این لکه‌ها تمام عدسی چشم فرد را فرامی‌گیرند.
علائم ابتلا به آب مروارید چشم
بیمار زمانی که با این مشکل مواجه می‌شود، ممکن است علائم بالینی مختلفی داشته باشد. متاسفانه همان‌طور که گفتیم این بیماری بهتدریج پیشرفت می‌کند و ممکن است در روزهای نخستین، متوجه شدت علائم آن نشوید؛ تا زمانی که بخش زیادی از عدسی چشم شما درگیر کاتاراکت شود. به‌طور کلی اصلی‌ترین علائم آب مروارید چشم عبارت‌اند از:
- تیره‌شدن، تاریک‌شدن و یا مه‌آلودشدن دید فرد؛
- کاهش پیداکردن دید شبانه و مشکل دید در شب؛
- حساسیت چشم به تابش و نور شدید؛
- مشاهدۀ هاله در اطراف نور؛
- ایجاد تغییرات زیاد در شمارۀ عینک؛
- محو شدن رنگ هنگام تماشای آن‌ها؛
- کافی‌نبودن نور معمولی برای مطالعه یا انجام کارهای مختلف؛
- ایجاد دوبینی در یکی از چشم‌ها؛
- ایجاد نزدیک‌بینی خصوصاً در افراد مسن.
علل ایجاد کاتاراکت
این بیماری میتواند به علل زیادی خود را نشان دهد. به‌طورکلی مصرف سیگار، مصرف بیش از حد الکل، استفاده از داروهای کورتیکواستروئید، دیابت، فشارخون بالا و آسیب‌ها و التهابات قبلی میتواند ریسک ابتلا به این بیماری را افزایش دهد؛ اما علل اصلی بروز بیماری کاتاراکت چشم عبارت است از:
● افزایش سن:
عمده‌ترین علت ایجاد آب مروارید افزایش سن است. در واقع با بالارفتن سن عدسی چشم‌ها سفت می‌شود و بهتدریج شفافیت اولیه خود را از دست می‌دهد و به‌این‌ترتیب برخی از افراد در پی افزایش سن به این بیماری دچار می‌شوند.
● بیماری‌های ثانویه:
مصرف برخی از داروها مانند استروئیدها یا ابتلا به بیماری دیابت نیز میتواند علت اصلی ایجاد برخی از انواع آب مروارید چشم باشد.
● ضربۀ فیزیکی:
هر نوع ضربه فیزیکی به چشم‌ها، آسیب و جراحت نیز ممکن است باعث ایجاد کاتاراکت شود. این ضربه میتواند ناشی از تصادف، کار، درگیری یا ورزش‌های مختلف باشد. در برخی از موارد بیماری در همان لحظات اول خود را نشان می‌دهد و در برخی از موارد دیگر ممکن است سال‌ها بعد علائم بروز پیدا کنند.
● اشعۀ فرابنفش خورشید:
اشعۀ فرابنفش خورشید قدرت تخریبی بسیار زیادی دارد و برای چشم‌ها نیز بسیار مضر است. ریسک بروز این بیماری در افرادی که در طول روز زمان زیادی را زیر نور خورشید می‌گذرانند بسیار بالا است. همچنین اشعۀ ناشی از پرتو درمانی سرطان هم میتواند علت بروز این بیماری باشد.
تشخیص آب مروارید چگونه است؟
جهت پیشگیری از این بیماری چشمی، پزشکان توصیه می‌کنند هر فردی در طول سال حداقل یک بار چکاپ شود تا اگر مبتلا به این بیماری شده است، تشخیص داده شود و به‌سرعت درمان را آغاز کند. به‌طورکلی تشخیص این بیماری توسط پزشک متخصص چندان سخت نیست. ابتدا پزشک به کمک علائم بیمار، شرح حال بیمار و معاینات کامل تشخیص نهایی را می‌دهد. اصلی‌ترین تست‌های تشخیصی این بیماری شامل بررسی قدرت بینایی، معاینۀ شبکیه و اسلیت لمپ خواهد بود.
درمان بیماری آب مروارید یا کاتاراکت
اگر چه اصلی‌ترین روش درمان آب مروارید جراحی است؛ اما گاهی ممکن است بیمار نیاز به جراحی فوری و اورژانسی نداشته باشد و به کمک چند تکنیک ساده وضعیت چشمان خود را بهبود ببخشد. برای مثال در این مرحله پزشک توصیه می‌کند بیمار، خانه یا محل کار خود را با استفاده از چراغ‌های قوی‌تری روشن کند. استفاده از عینک آفتابی ضد نور نیز توصیه می‌شود. همچنین پزشک استفاده از لنزهای بزرگنمایی را برای مطالعه و انجام دیگر فعالیت‌های روزمره تجویز می‌کند. عینک طبی و یا لنز طبی جدید و شفاف نیز میتواند وضعیت بینایی را بهبود ببخشد.
اما گاهی تنها روشی که وضعیت دید بیمار را تغییر می‌دهد، جراحی است. در این روش، پزشک عدسی کدر و مات‌شده را با یک عدسی مصنوعی شفاف جایگزین می‌کند. این روش درمانی بسیار ساده است و معمولاً به‌شکل سرپایی طی ۱۰ الی ۱۵ دقیقه و به‌‌کمک بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. خوشبختانه روند بهبودی این جراحی سریع است و بعد از گذراندن دوران نقاهت ۸ روزه، بیمار میتواند با عدسی‌های جدید همه چیز را شفاف‌تر از پیش ببیند.
سخن پایانی
بیماری کاتاراکت یا آب مروارید میتواند با ایجاد اختلال در بینایی کیفیت زندگی را تا حد زیادی کاهش دهد؛ بنابراین تمامی افراد باید با افزایش سن به‌طور منظم چکاپ شوند؛ تا ریسک ابتلا به این بیماری برایشان کاهش پیدا کند. توصیه می‌کنیم حتما نکات گفته‌شده را جدی بگیرید و در صورت ابتلا به این بیماری حتماً به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.
وبلاگ
